Gaat olie of gas door een ‘pijplijn’ of ‘pijpleiding’? Volgens de Nederlandse Dikke van Dale mag het allebei. ‘Pijplijn’ is ingeburgerd en verdient het oordeel ‘anglicisme’ allang niet meer. Overigens spreken Nederlanders ook nog steeds over een buisleiding. Volgens enkele lezers van Trouw is de term pijplijn onzin. Dagelijks staat de media vol over Russisch gas dat ‘via pijplijnen’ naar West-Europa stroomt. ‘Slechts een enkeling schrijft nog pijpleiding’, wordt er gesteld. Dat laatste is onjuist, want pijpleiding figureerde sinds 1 januari van dit jaar ruim 800 keer in Nederlandse kranten. Dat is meer dan de 550 keer dat pijplijn in diezelfde periode in krantenberichten stond, veelal (320 keer) in de uitdrukking ‘in de pijplijn’ (in voorbereiding).
Pijplijnaversie
Ergernissen over pijplijn hebben vaak te maken met de veronderstelde vreemde herkomst van dit woord. Het zou een al te letterlijke vertaling zijn van het Engelse woord pipeline. Het Genootschap Onze Taal schrijft in de lijst met anglicismen zelfs dat pijplijn als synoniem van pijpleiding niet algemeen geaccepteerd is. De lezerspost bevestigt dat, maar uit het journalistieke gebruik van pijplijn blijkt dat het woord wel degelijk ingeburgerd is. Vanwaar toch die pijplijnaversie? Weliswaar heeft het Nederlands ‘in de pijplijn zitten’ en ‘iets in de pijplijn hebben’ rond 1960 overgenomen uit het Engels, maar dat impliceert niet dat we pijplijn in de betekenis pijpleiding eveneens ontleend hebben aan het Engels.
Gaslijn en olielijn
Uit de historische krantendatabank Delpher blijkt dat pijplijn al bijna anderhalve eeuw wordt gebruikt als alternatief voor pijpleiding. Zo gaat een krantenbericht uit 1877 over olie die ‘door een pijplijn’ naar elders wordt geperst. Rond 1880 werd lijn trouwens wel vaker gebruikt in de betekenis leiding, zoals in gaslijn en olielijn. Daarvan weten we zeker dat ze geen al te letterlijke vertalingen kunnen zijn van de gebruikelijke Engelse pendanten (gaspipe, oilpipe). Anders dan pijplijn zijn gas- en olielijn niet ingeburgerd. In plaats daarvan gebruiken we gas- en oliepijplijn. Of – wie pijplijn tegen beter weten in een onzinwoord blijft vinden – gas- en oliepijpleiding.
Maar goed wij van BIG in Pipelines omarmen alle termen van pijplijn, pijpleiding of buisleiding. BIG in Pipelines is tenslotte meer dan 30 jaar geleden opgericht als het Nederlandstalig Buisleiding Industrie Gilde!
Bron: Trouw en Doe iets met Taal
