In de haven van Antwerpen werken verschillende partners samen aan het eerste open acces warmtenetwerk in België. In eerste instantie voorzien Indaver en Port of Antwerp er een basisnet naar de industrie, waarna BIG lid Fluvius er in opdracht van de stad Antwerpen een residentieel warmtenet aan zal koppelen. Om warmtenetten economisch interessant te maken, zijn afspraken met grote leveranciers en afnemers noodzakelijk. Dat laatste is nu gedekt, door de lange termijnovereenkomst die Indaver en Port of Antwerp met Boortmalt afsloten en Fluvius met Woonhaven voor de levering van warmte.
Warmtenetwerk vermindert CO2-uitstoot in Antwerpen met 80.000 ton
Het warmtenetwerk Antwerpen Noord kende een lange voorbereidingsfase om tot uiteindelijke investeringsbeslissing te komen. De voordelen voor mens en maatschappij zijn groot. Wanneer het leidingnet volledig is aangelegd, zal dit warmtenet goed zijn voor een jaarlijkse CO2-besparing van 80.000 ton. Dat is evenveel CO2 als 12.500 Antwerpse gezinnen op één jaar uitstoten. Wanneer Boortmalt en Woonhaven aansluiten, zal het warmtenet onmiddellijk een eerste vermindering van 35.000 ton CO2 per jaar verwezenlijken. Niet minder dan drieduizend huishoudens, 7 scholen en meerdere openbare gebouwen krijgen hun warmte er in de toekomst via een warmtenetwerk dat gevoed wordt met restwarmte uit de industrie. Om warmtenetten mogelijk te maken, zijn contracten met industriële afnemers een bijzondere troef. Grote spelers zorgen er immers voor dat ook buiten het ‘stookseizoen’ nog volop nuttige warmte wordt afgenomen wat zorgt voor een betere benutting van het warmtenet. Ook de investeringssteun van de Vlaamse regering maakt het mogelijk om dit netwerk aan te leggen. Het is immers de uiteindelijke doelstelling dat de residentiële eindgebruiker niet méér zal betalen voor zijn duurzame warmte dan dat hij nu doet voor zijn fossiele brandstof.
De industrie stemt vraag en aanbod van warmte op elkaar af
Bij de verwerkingsprocessen van Indaver in Antwerpen Noord komt heel wat warmte vrij. Die wordt nu al gebruikt voor eigen bedrijfsprocessen en productie van elektriciteit. De restwarmte die overblijft na de productie van elektriciteit is nog steeds geschikt voor verwarmingstoepassingen. Buurbedrijf ‘Amoras’, het mechanische ontwateringsproject van de Antwerpse haven, verwarmt zijn gebouwen vandaag al met restwarmte van Indaver. Boortmalt, de grootste moutgroep ter wereld, heeft op zo’n 8 km van Indaver zijn grootste mouterij. Met een productiecapaciteit van 470.000 ton per jaar wordt hier genoeg mout gemaakt om zo’n 16 miljard biertjes per jaar te brouwen. Tijdens het moutproces zijn grote hoeveelheden warmte nodig. Boortmalt maakt momenteel gebruik van warmtekrachtkoppelingen en gasbranders om deze proceswarmte te produceren. Wanneer Boortmalt in de toekomst rechtstreeks warmte tapt uit het warmtenetwerk, spaart het bedrijf een hoeveelheid aardgas uit die vergelijkbaar is met de jaarlijkse consumptie van ongeveer 10.000 gezinnen.
Een open access netwerk & twee transportmaatschappijen
Het warmtenetwerk in de haven zal bestaan uit twee grote delen. Voor elk deel is een maatschappij verantwoordelijk voor aanleg, exploitatie en onderhoud. Het eerste stuk van het traject, de warmtelevering aan het bedrijf Boortmalt, wordt gebouwd en geëxploiteerd door transportvennootschap ‘Warmtenetwerk Antwerpen Noord’. Partners in dit transportbedrijf zijn Indaver en Port of Antwerp. Het tweede stuk, de residentiële warmtelevering, wordt door Fluvius in opdracht van Stad Antwerpen gerealiseerd en kan rekenen op grote afnemers zoals sociale huisvestingsmaatschappij Woonhaven die er haar gebouwen met ca. 3200 woningen in de wijken Luchtbal en Rozemaai aan zal koppelen.
Bijzonder aan dit netwerk is dat het een ‘open access’ netwerk wordt: het zal open staan voor bijkomende leveranciers en/of afnemers van warmte die in een latere fase wensen toe te treden. Dit is het eerste open access netwerk dat in België gerealiseerd wordt.
Quotes
“Voor Indaver is afval geen eindproduct”, zegt Indaver CEO Paul De Bruycker. “De restwarmte uit de thermische verwerking van afval, leveren we aan Boortmalt en op termijn ook aan woonwijken, scholen en openbare gebouwen. Daarmee sluiten we de kringloop en bieden we een duurzaam alternatief voor fossiele brandstoffen. Dit project is een voorbeeld van het engagement van de industrie om de klimaatdoelstellingen effectief mee te realiseren.”
“De overgang van fossiele naar hernieuwbare energie is niet alleen een kwestie van meer groene elektriciteit of schone brandstoffen”, zegt Annick De Ridder, voorzitter van de raad van bestuur van Port of Antwerp en Antwerps schepen bevoegd voor haven. “Ook het verduurzamen van warmte is essentieel, om zo gebouwen te verwarmen of proceswarmte voor de industrie te creëren. Het warmtenetwerk Antwerpen Noord zal proceswarmte gebruiken om industrie maar ook om gebouwen in de stad te verwarmen, goed voor een vermindering van 80.000 ton CO2-uitstoot per jaar. Zo neemt Port of Antwerp, samen met lokale partners, opnieuw het voortouw in de transitie naar een klimaatneutrale haven.”
“Met het Antwerpse stadsbestuur willen we de uitstoot op ons grondgebied halveren tegen 2030. Warmtenetwerk Antwerpen Noord is daarbij van essentieel belang”, zegt Tom Meeuws, schepen van Leefmilieu Antwerpen. “We helpen hiermee zowel gezinnen als industriële afnemers op weg naar klimaatneutraliteit. Door de aansluiting van de sociale woningen op de Luchtbal belichaamt dit netwerk als geen ander de sociale klimaattransitie die we zo belangrijk vinden.”
Yvan Schaepman, CEO van Boortmalt: “Duurzaamheid staat centraal in onze bedrijfsstrategie. We zijn vastbesloten om mee het verschil te maken. We maken werk van een reeks concrete doelstellingen in lijn met onze SBTi 1.5°C verbintenis om onze CO₂ footprint tegen 2030 te halveren. Maar, we gaan nog een stap verder en zijn nu al aan het kijken hoe we onze emissies naar ‘’0’’ kunnen brengen ver voor 2050. We geloven ook in de kracht van samenwerking om deze ambities waar te maken. Dit project past helemaal in deze aanpak en we zijn er bijzonder trots op, omdat Antwerpen onze grootste site is en ons hoofdkantoor hier gevestigd is.”
“Samen met de doorgedreven vernieuwing van het patrimonium is de aansluiting op het stedelijk warmtenet één van de belangrijkste pijlers van het duurzaamheidsbeleid van Woonhaven Antwerpen “,zegt Wouter Gehre, algemeen directeur van Woonhaven. “Door de aansluiting van de woningen van Rozemaai en Luchtbal zal op termijn de verwarming van ca. 3.200 sociale woningen in het Noorden van Antwerpen CO2-vrij zijn. Door de samenwerking met de verschillende partners kan Woonhaven voor haar sociale huurders een eenvoudig bruikbaar verwarmingssysteem garanderen dat bovendien niet duurder zal zijn dat een klassieke verwarming op aardgas.”
Karel Van Butsel, Afdelingshoofd Product Management Warmte bij Fluvius: “Fluvius heeft een intens langetermijnpartnership afgesloten met de stad Antwerpen om de CO2-uitstoot drastisch te verminderen door middel van de aanleg van een stadsbreed warmtenet. We zijn dan ook erg blij dat de partnerships met Indaver en Port of Antwerp in dit project ons de mogelijkheid geven om de duurzame restwarmte uit de haven in te zetten voor de Antwerpenaren en in het bijzonder de sociale woningen en appartementen van Woonhaven. Het is immers enkel via zulke intense en loyale samenwerkingen met álle stakeholders dat we erin slagen om de klimaatdoelstellingen te halen. Andere Vlaamse steden en gemeenten die net als hier in Antwerpen duurzame restwarmte willen inzetten om hun klimaatambities kracht bij te zetten, vinden hiervoor in Fluvius alvast een vertrouwde partner.”
“Zowel de industrie als lokale besturen zijn cruciale partners om van de energietransitie in Vlaanderen een succes te maken”, zegt Vlaams minister van Energie Zuhal Demir. “Warmtenetten zijn de technologie van vandaag én van de toekomst, want de meest klimaatvriendelijke energie is de energie die niet moet worden opgewekt. Door warmte die anders verloren zou gaan te hergebruiken om zowel Antwerpse bedrijven als gezinnen warm te houden, voorkomen we 80.000 ton CO2-uitstoot. Daar profiteren zowel de haven van Antwerpen, de stad als al haar inwoners en bezoekers van.”
Bron: Fluvius
