De geplande leidingstraat is een goede poging om de verdere wildgroei van ondergrondse pijpleidingen tegen te gaan, vindt Lode Maesen. De reeks over de leidingstraat, een ondergrondse bundeling pijpleidingen die de Antwerpse haven met het Ruhrgebied moet verbinden, focuste vorige week met name op de industrie (artikel De Standaard d.d. 26 augustus). Spijtig genoeg greep die de kans niet aan om vooroordelen over de plannen weg te nemen en het totaalplaatje te schetsen. Bovenal betreurde Lode dat ze de leidingstraat niet voorstelde als het enige alternatief voor de alsmaar uitdijende spaghetti die nu al in de ondergrond aanwezig is. Lees hieronder het hele artikel van Lode Maesen, voorzitter Pipeliner en BIG PR Commissielid.
Dat individuen gevolgen zullen ondervinden van dat grootschalige project, valt niet te ontkennen – alle begrip voor hun bezorgdheden en grieven. Maar het viel me op dat de potentiële getroffenen die aan het woord kwamen in de reeks, nauwelijks of niet geïnformeerd zijn. Daardoor verweren ze zich met de verkeerde argumenten. Landbouwers die spreken van blijvende gewasschade, refereren aan leidingen die lang geleden zijn aangelegd, toen de technieken om dat te verhinderen nog niet op punt stonden. Daarbij vergeten ze de bestaande compensatieregelingen te vernoemen. Een bewoner overweegt permanent een valies klaar te zetten als de leidingstraat er komt, ‘voor het geval er zich een ramp voordoet’ (artikel De Standaard d.d. 23 augustus). Maar de kans op een catastrofaal incident in een leidingstraat is nagenoeg nihil. Beschermers van natuur en erfgoed blijken een beperkte kennis te hebben van de mogelijkheden die hedendaagse sleufloze aanlegtechnieken bieden om deze gevoelige locaties te ontzien.
Als sector dienen we daar lessen uit te trekken. Eén daarvan is meer naar buiten treden om de mogelijkheden te belichten in plaats van te schuilen achter oneliners en achterhaalde retoriek. Vervolgens is het aan de overheid om die mogelijkheden te verkennen en te vertalen naar voorwaarden opgelegd in vergunningen.
Over het muurtje kijken
Een leidingstraat lijkt een planologische folie, maar dat is ze niet. Meer nog, onze noorderburen hebben er al één liggen. De Leidingstraat Nederland (LSNED) is een 80 kilometer lange corridor die de industriële clusters in Rotterdam en Antwerpen met elkaar verbindt. Jaarlijks worden er honderden miljoenen tonnen aan producten ongezien uitgewisseld.
De Nederlandse overheid zag al vroeg in dat een toenemend ruimtebeslag de ontwikkelings- en verbindingsmogelijkheden zou hinderen. Door vanaf de jaren 70 een ongestoorde ligging te garanderen, creëerde ze een veilige omgeving voor pijpleidingen. Vergelijk het met hoe niet-lokale verkeersstromen tientallen jaren geleden naar de snelwegen zijn gekanaliseerd. Als dat niet was gebeurd, waren de steenwegen onder de toenemende verkeersdruk uit hun voegen gebarsten en zouden er meer ongevallen zijn gebeurd. Ook de economie zou daaronder geleden hebben. Het was dus een noodzakelijke beslissing. Jarenlang keek de Vlaamse overheid over de muur zonder iets te beslissen, nu wenst ze het Nederlandse voorbeeld te volgen.
De Vlaamse overheid dient het algemeen belang door verschillende leidingen met minimale tussenruimte in één ‘straat’ te bundelen. Ze beperkt het ruimtebeslag tot het uiterste minimum, maar creëert ook een veilige ongestoorde ligging en schept optimale beheersmogelijkheden voor deze infrastructuren. Ze vrijwaart noodzakelijke verbindingsroutes met het oog op de energietransitie, garandeert ons voortbestaan als grootste Europese geïntegreerde petrochemische cluster en beschermt onze welvaartspositie. Bovendien is deze bundeling de enige mogelijkheid om voldoende plaats voor te behouden voor toekomstige ruimtelijke noden en ontwikkelingen.
Veiligheidszone
Al veel te lang heerst de foutieve perceptie dat wanneer we iets onder de grond stoppen, we daar bovengronds niets van zullen horen, ruiken of zien. Om de veiligheid te garanderen, zijn onder meer diepwortelende planten of constructies verboden direct boven een pijpleiding. Een bredere strook moet gevrijwaard blijven van (permanente) bebouwing om toekomstige (onderhouds)werkzaamheden niet te hinderen. Als pijpleidingen gevaarlijke stoffen transporteren, is de omgeving onderhevig aan een nog veel bredere veiligheidszone waarin niet zomaar elke activiteit toegelaten is.
Om de parallel met een snelweg opnieuw te trekken: de plannen voor de leidingstraat afwijzen komt overeen met verschillende rijstroken verspreiden over een waaier van trajecten, elk met een eigen pechstrook en bouwvrije zone. Zo neem je veel meer plaats in en doorklief je het landschap niet één, maar vele keren, met alle gevolgen van dien voor de maatschappij en de burgers. Het ruimtebeslag door pijpleidingen in Nederland bedraagt inmiddels al 0,5 tot 1 procent. In Vlaanderen zullen de cijfers vermoedelijk in dezelfde grootteorde liggen.
Als we de individuele voorkeur van de direct getroffenen en de onmiddellijke omgeving voor laten gaan op het algemeen belang, zal de spaghetti in de ondergrond blijven toenemen. De extra individuele pijpleidingtracés dreigen dan nog meer omwonenden, landbouwers, erfgoed en natuurgebieden te treffen. Bovendien zal het steeds moeilijker tot onmogelijk zijn om die tracés te realiseren door de toenemende ruimtelijke druk van andere ontwikkelingen. De kans is klein maar niet ondenkbaar dat daardoor ook veiligheids- en milieu-incidenten zullen toenemen.
Lees ook de eerder gepubliceerde artikelen op onze website: Pijpleiding verdeelt Vlaanderen doormidden
